* 5. Aralar, Leitzarraldea eta Malerreka
GOIZEANLeurtzako urtegiak
Aurretik, geldialditxo bat eginen dugu Donezteben paseatzeko; han, dorre txukun bat duen Done Petri elizaren inguruan antolatzen dira etxeak. Jarraian, Leurtzako urtegien Aisiarako Natur Eremura joanen gara; han, mendiko bi laku daude, harrigarriak suertatzen direnak Nafarroa Atlantikoko basoen erdian. Hango bidexketako batetik ibiltzea edo inguru bare horretan patxadaz gozatzea, horra inguru horretako lasaitasunaz gozatzeko bi modu. (+info)
Leitza
NA-170 errepidetik jaitsiz Leitzara iritsiko gara; han grabatu zen “Ocho apellidos vascos” filmaren eszena batzuk; 3 Goya irabazi zituen 2015ean, eta txartel gehien saldu dituen Espainiako filma da. Harri gris-urdinkarazko eliza arkupedun ederra du, San Migeli eskainia, eta gune historiko zaindua. (+info)
Handik 2 km-ra eta mendian bertan, harriari eskainitako Peru-Harri museo-parkea dago, kontu askotan dabilen Iñaki Perurena harri-jasotzaileak sortua.
Plazaolaren bide berdea
Lekunberri herria Aralar mendi dotorearen oinetan dago, eta harlanduzko lanak, erdi-puntuko arkuak, leihoburuak eta armarri eder-ederrak agertzen ditu beren etxeetan. Han aurkitzen da Plazaolaren geltokia; tren hark Iruña eta Donostia lotu zituen 1914tik 1953ra bitarte, eta bide berde gisa berreskuratu da haren trenbidea. Garai bateko geltokiak turismo-bulegoa hartzen du gaur egun, eta bide eder baten abiapuntua da orain; hari jarraituz, Imotz, Larraun eta Leitzaran ibarretako paisaietan murgilduko gara. (+info)
ARRATSALDEANMendukilo leizea
Astitz herrian dago kobazulo hori; han, hiru areto handi ikus daitezke, 60 metro luze ere badiren estalaktita eta estalagmita ederrak dituztenak, haietako batzuk 20 metroko altueran. (gehiago irakurri)
Bi ibilbide eder ditugu inguru hurbilean: Larraun ibaiaren iturburua, edota Beteluko olaren hondakinak ikustekoak.
Aralarko San Migel santutegia
1.341 metroko altueran dago, Andia mendiari eta Arakilgo korridoreari begira dagoen paraje eder-ederraz inguraturik. 1.000 urtetik gorako historia duen tenplu bildu horretan hiru nabe daude, burualdean abside erdizirkular bana dituztenak, eta erretaula erromaniko ikusgarri bat, XII. mendekoa, Europako esmalte-lan nagusietakotzat jotzen dena. Kaperan, San Migelen irudi barrokoa gordetzen da. (gehiago irakurri)
Trikuharrien bidea
Iberiar penintsulako multzo megalitiko interesgarrienetako bat da. Halo misteriotsu batek biltzen ditu paisaian barreiaturik ageri diren 44 trikuharri eta zutarri horiek, inguruan haitz soilak, pagadi isilak eta bazkan ari diren ardiak dituzten belardi leunak direlarik. Zenbait bide daude, seinaleztatuak, legatu prehistoriko horren zati bat ezagutzeko. (gehiago irakurri)
GASTRONOMIA
Ardi-gazta da hango produkturik tipikoena, eta Idiazabal JDri lotua dago. Bestelako produktu batzuk ere nabarmendu daitezke, hala nola pateak, taloak, behikia eta bildoskia, sagardoa, mamia eta artisau-ogia.
JARDUERAK
Mendi-ibilaldietan eta BTTz ibili Plazaolaren bide berdean, zuhaitzetan ibili Lekunberriko Beigorri abentura-parkean eta natura-bide tematikoak egin inguruan.
Aviso
